Giống như bất cứ nơi nào trên đất nước hình chữ S này, Tết Huế bao giờ cũng có các loại mứt, bánh, thịt heo và thịt bò. Mứt Huế có hàng chục loại như mứt gừng, mứt dừa, mứt me, mứt bí đao, mứt củ cải, mứt cam, mứt chanh, mứt quất, mứt hột sen, mứt khoai, mứt cốc, mứt xoài…. Trong đó, mứt gừng Huế là loại mứt đặc trưng rất riêng của Huế. Gừng Huế được trồng ở đất đồi nên củ nhỏ, màu vàng đậm, ăn vào cay và thơm hơn mứt gừng các vùng khác. Củ gừng non sau khi được cạo sạch vỏ, ngâm nước phèn chua, rửa sạch rồi cắt thành lát, luộc hai ba lần cho giảm độ cay rồi rim đường. Mỗi lần Tết đến, những người Huế ở phương xa thường nhờ bà con, bạn bè ở Huế gửi một ít mứt gừng như để cảm nhận một chút hương vị Tết quê nhà. Bánh Huế cũng nhiều không kém như bánh đậu xanh, bánh bột nếp, bánh phục linh, bánh sen chấy, bánh thuẩn… Mỗi loại có một hương vị riêng, mang đặc trưng của các loại nguyên liệu đã làm ra nó. Tết còn là dịp để các bà nội trợ trổ tài nấu các loại chè như chè đậu xanh, chè khoai tía, chè kê, chè bông cau… Chè được nấu cúng trong đêm 30 và ăn lai rai cho đến hết Tết. Đặc biệt, Tết thì không thể thiếu bánh chưng và bánh tét. Bánh chưng hình vuông, bánh tét hình trụ tròn tượng trưng cho trời đất. Bánh chưng chỉ gói độ vài đôi để bày lên bàn thờ cho đẹp, còn phần lớn là bánh tét. Nếp làm bánh là loại nếp dẻo, mềm, thơm. Nhân bánh được làm từ đậu xanh đãi vỏ, nấu nhuyễn và thêm một ít mỡ tươi. Bánh được gói bằng lá chuối, để bánh được giữ lâu ngày thì lúc gói phải có nhiều lớp lá và buộc chặt bằng lạt giang. Để có một đòn bánh tét ngon, người gói bánh phải chăm chút nhiều đến từng chi tiết: nếp, đậu… rất công phu. Khi ăn, dùng sợi lạt cắt bánh thành từng lát mỏng nhìn rất giống bông hoa với màu trắng xanh xung quanh điểm xuyến nhị vàng ở giữa. Thưở trước, nhà nào cũng gói bánh chưng, bánh tét rồi ngồi canh nồi lửa thâu đêm suốt sáng, nhìn lửa cháy bập bùng mà thấy vui vui trong lòng. Ngày Tết cũng là thời điểm làm các món thịt dầm và các loại nem, chả, tré. Nem, chả, tré đều được làm thịt heo nhưng do cách thức chế biến khác nhau nên mỗi loại có một mùi vị rất riêng. Ngoài ra, thịt heo luộc ăn kèm với vả, chuối chát, khế chua và tôm chua cũng là món ăn khoái khẩu của người Huế. Con tôm để làm tôm chua phải là tôm tươi, tôm sau khi mua về được rửa sạch, ngâm rượu, rồi ướp với xôi nếp, ớt, riềng, tỏi đã thái chỉ, cho vào thẩu, đậy kỹ, đem đặt ngoài nắng từ 3 đến 5 ngày. Và một món đặc sản nữa được người Huế rất yêu thích đó là dưa món. Dưa món được làm từ đủ thứ nguyên liệu như đu đủ, cà rốt, ớt… cắt lát rồi đem phơi khô, ngâm với nước mắm đường chừng 2 đến 3 ngày là có thể dùng được. Dưa món thường được ăn kèm với bánh chưng, bánh tét để cho đỡ ngán. Ngoài các món trên, người Huế còn làm các loại dưa muối như dưa cải muối, củ hành tím muối, củ kiệu muối làm phong phú thêm ẩm thực ngày Tết. Và món chua ngọt được làm từ dưa leo, củ cải, cà rốt cắt tỉa tỉ mỉ thành những cánh hoa đẹp mắt, ngâm với nước đường và dấm. Chua ngọt là một món ăn ngon, rất tốt cho tiêu hóa. Vả và chuối chát chua ngọt cũng được rất nhiều người ưa thích. Trước tiên, chọn trái vả tươi, vỏ xanh biếc, ruột đỏ hồng, gọt sạch vỏ, dầm nước muối cho bớt vị chát và giữ được màu trắng xanh, khứa từng lát mỏng theo hình tròn của trái vả sao cho đẹp mắt và cũng để dễ ăn. Dấm và đường đun sôi để nguội, xếp trái vả vào thẩu, trộn thêm ít lát ớt đỏ tươi, một vài múi tỏi và gừng để có vị cay, thơm và ăn cho ấm bụng. Màu đỏ của ớt, màu trắng của tỏi, màu vàng của gừng tạo nên hương sắc hấp dẫn. Chuối chát chua ngọt còn gọi là sùng bởi nó được tạo hình dáng như con sùng. Chọn trái chuối đừng non mà sẽ bị mềm, nhưng nếu quá già thì sẽ bị cứng và chát, trái chuối ở độ tuổi dậy thì là ngon nhất, cách làm giống như trái vả vậy, càng nhiều ớt tỏi gừng càng ngon. Thường người ta xếp vả và chuối chát trong cùng một thẩu, vừa đẹp mắt vừa đủ chủng loại. Cuối năm, nhà nào cũng chuẩn bị hàng trăm món ăn với đầy đủ các món chua cay mặn ngọt thể hiện ước mong một năm mới ấm no, hạnh phúc. Những ngày Tết, con cháu và khách khứa tụ họp đông đủ, mỗi người sắp dọn một món, cứ thế chỉ sau vài phút là đã có mâm thức ăn thịnh soạn. |