Tuy nhiên, sau 1975, các ngành nghề truyền thống này tuy vẫn tồn tại nhưng mai một dần. Nếu như trước đây cả xóm, cả làng đều làm nghề, hình thành nên cả làng nghề nức tiếng trong Nam, ngoài Bắc thì sau đó, chỉ còn một số hộ bám trụ với nghề. Nguyên nhân là do tình hình kinh tế khó khăn, nghề không nuôi nổi người, sản phẩm làm ra không bán được...nghề truyền thống mất dần sức sống nội tại của nó. Nghệ nhân bỏ nghề hoặc bỏ làng đi nơi khác kiếm sống, lớp con cháu nối nghiệp không có người chỉ dẫn, nhiều ngón nghề dần thất truyền.
Chính vì vậy việc duy trì, khôi phục và phát triển làng nghề trở nên cấp bách. Và vào trung tuần tháng 4/2009 UBND tỉnh TT Huế đã phê duyệt đề án khôi phục và phát triển làng nghề truyền thống giai đoạn 2009-2015. Đề án nhằm khôi phục, phát triển nghề và làng nghề một cách bền vững; đa dạng hóa sản xuất theo hướng sản xuất tập trung trong các cụm công nghiệp. Gắn sản xuất của làng nghề với các hoạt động du lịch, văn hóa, lễ hội truyền thống và các loại hình dịch vụ khác để giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho lao động nông thôn. Qua đó, khôi phục lại nếp sinh hoạt cộng đồng của làng nghề, mở ra hướng phát triển kinh tế cho người dân nông thôn bằng chính nghề truyền thống của mình.
 |
Có nhiều tổ hợp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ lớn tại khu quy hoạch làng nghề
tại xã Phong Hòa huyện Phong Điền. Ảnh: TmT |
Vài tháng sau khi UBND tỉnh phê duyệt đề án này, chúng tôi quay trở lại nơi mà từ năm 2004, chúng tôi đã có chuyến đi thực tế đề tìm hiểu về sự mai một của nghề truyền thống ở Huế. Nếu như mộc mỹ nghệ Mỹ Xuyên ( Phong Hoà, Phong Điền) vào thời điểm đó chỉ đang hoạt động cầm chừng ở quy mô hộ gia đình, số lượng sản phẩm làm ra hàng tháng thấp, khó tiêu thụ, nguồn nguyên liệu quý ngày càng khan hiếm thì đến khoảng giữa năm 2005 cho đến nay đã xuất hiện những tổ hợp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ lớn tại khu quy hoạch làng nghề tại xã Phong Hòa huyện Phong Điền. Doanh nghiệp tư nhân mộc mỹ nghệ và dân dụng Thường Trực là một trong số những doanh nghiệp được hình thành trong giai đoạn này. Đến nay, doanh nghiệp này đã tạo công ăn việc làm cho 25 thợ cả, thợ chạm, thợ mộc với thu nhập bình quân 3 triệu đồng/tháng/người.
Anh Lê Thường Trực – GĐ DNTN Thường Trực cho biết: “ trước đây cơ sở của anh sản xuất chủ yếu là mặt hàng thủ công mỹ nghệ như tượng, đồ lưu niệm, đồ gỗ nội thất, nhưng do khách hàng đối với mặt hàng này có yêu cầu rất cao về nguyên liệu sử dụng, phải là gỗ cao cấp trong khi gỗ nhóm 1 ngày càng khó kiếm, nếu có thì giá cả rất đắt đẩy giá sản phẩm lên khá cao, rất kén người mua. Vậy nên thời gian gần đây doanh nghiệp của anh chuyển hướng tập trung chủ yếu vào nhà rường. Do nhu cầu của thị trường những năm trở lại đây ưa chuộng nhà rường".
Anh Trực cho biết thêm: “ khách hàng thường là người dân ở các tỉnh phía Nam”
Thị trường những năm trở lại đây ưa chuộng nhà rường. Ảnh: TmT
Ở Phong Điền, thấy rõ nhất là sự hồi sinh của nghề gốm Phước Tích. Một làng nghề thịnh vượng có truyền thống lâu đời trong vòng 500 năm nay. Thế nhưng đến trước năm 2009, số người biết nghề gốm còn chưa đến 10 người. Đầu năm 2009, với sự hỗ trợ của cộng đồng Pháp ngữ vùng Walomine (Bỉ) phối hợp với Viện Văn hóa nghệ thuật Việt nam hỗ trợ xây dựng lò nung nhiệt độ cao tại Phước Tích, thì bắt đầu các lò gốm đỏ lửa trở lại. Trong lòng làng cổ Phước Tích, mới đây những người thợ trẻ đã thành lập HTX gốm Phước Tích, cho ra lò những mẻ gốm đầu tiên sau hàng chục năm bỏ nghề.
Cùng với nghề gốm, nghề mộc, nhiều nghề thủ công truyền thống khác ở Phong Điền cũng đang đứng trước cơ hội khôi phục và phát triển, như nghề làm rượu Cườm ở Phong Chương, nghề đan lưới ở Vân Trình, đệm bàn ở Phò Trạch, kim hoàn ở Kế môn, Điền môn…
Ông Lê Thành Bắc – Trưởng phòng Công Thương huyện Phong Điền khẳng định: “Trước đây đa số các hộ dân làm nghề có quy mô hộ gia đình, sản xuất quy mô nhỏ; Từ khi có chủ trương của tỉnh về việc thành lập các làng nghề, UBND huyện đã quy hoạch cụm làng nghề, hỗ trợ nguỗn vốn ưu đãi, vốn khuyến công cho các hộ dân đầu tư mua thiết bị máy móc, mở rộng cơ sở sản xuất, bước đầu có kết quả tích cực. đến nay ở mỗi làng nghề đều đã xuất hiện những đơn vị hợp tác sản xuất lớn, các doanh nghiệp tư nhân làm đầu mối sản xuất, thu gom hàng, bao tiêu sản phẩm cho các hộ làm nghề...Nổi bật là các DNTN nước mắm Cảnh Vân, DNTN mộc mỹ nghệ Thường Trực, HTX Nông nghiệp Phò Trạch với nghề Đệm Bàn, HTX gốm Phước Tích...một số mặt hàng cũng đã đăng ký thương hiệu sản xuất hàng hoá như nước mắm Cảnh Vân, rượu Cườm Phong Chương...”
Ở Quảng Điền cũng vậy, từ khi UBND tỉnh có chủ trương khôi phục, thành lập các làng nghề với nhiều ưu đãi như xây dựng hạ tầng làng nghề, đào tạo nghề, tham quan học tập, thiết kế mẫu, cung cấp thông tin thị trường xà xử lý môi trường cho các làng nghề thì nhiều nghề truyền thống được địa phương quan tâm, phát triển. Đơn cử như nghề đan lát, thúng mủng Bao La xã Quảng Phú. Một nghề có từ 100 năm nay đang được người dân hào hứng khôi phục lại. Cụ thể là từ 1997 đến nay đã có 200 hộ/ 280 hộ dân trở lại làm nghề. Trong đó, vai trò của HTX mây tre đan Bao La là không nhỏ.
Ông Võ Huế, trưởng thôn Bao La cho biết hiện nay HTX đã tạo việc làm ổn định, thường xuyên cho 126 xã viên, tạo việc làm thời vụ cho khoảng 70 nông dân lúc nông nhàn. Thu nhập tuy chưa phải là cao, nhưng so với hoạt động sản xuất nông nghiệp thì ổn định hơn nhiều.
Ông Võ Văn Vinh- Chủ nhiệm HTX mây tre đan Bao La hào hứng với kế haọch mở rộng thị trường tiêu thụ cho sản phẩm này: “Vừa qua HTX đã đưa hàng vào bán thử tại siêu thị trong TP Hồ Chí Minh và Nha Trang, kết quả bước đầu rất tốt, hàng bán chạy và siêu thị đề nghị HTX tiếp tục gửi hàng mẫu vào. Tới đây chúng tôi sẽ tiếp tục gửi hàng vào các tỉnh phía Nam chào bán và tham gia các hội chợ quảng bá sản phẩm thủ công mỹ nghệ để tìm kiếm thêm bạn hàng.”
Cách đây mấy năm chúng tôi về làng bún Ô sa, xã Quảng Vinh thì nơi đây chỉ còn trên chục hộ làm bún với sản lượng bún làm ra khá thấp khoảng 1 tạ/ ngày/ hộ thì nay ở làng bún nổi tiếng này đã có 62/135 hộ làm bún với trên 100 lao động có nghề. Mỗi ngày có hộ làm ra vài ba tạ bún tươi ra thị trường. Chúng tôi đến thăm cơ sở sản xuất tại hộ gia đình của anh Mai Tịnh, một người làm bún lâu năm ở Ô Sa. Anh là người đầu tiên đứng ra làm bún khô, đầu tư vài chục triệu đồng từ vốn khuyến công của huyện và vốn may mua máy móc làm bún. Với loại bún khô này, bún giữ được lâu hơn, giá cao hơn và địa bàn tiêu thụ mở rộng hơn so với bún tươi. Anh Mai Tính - láng bún Ô Sa xã Quảng Vinh cho biết anh đang chuẩn bị đăng ký thương hiệu cho loại bún khô, và tiếp tục đầu tư máy móc để tăng công suất làm bún hướng đến việc đưa loại bún khô này ra thị trường trong và ngoài tỉnh.
Các làng nghề thủ công truyền thống ở các huyện khu vực phía bắc TT Huế đang hồi sinh một cách kỳ diệu.
Những cư dân làng nghề cũng đã bắt đầu yên tâm, tin tưởng rằng với nghề thủ công đặc sắc cha ông truyền lại từ hàng trăm năm nay, họ có thể học hỏi, sáng tạo và phát triển.
Từ các làng nghề, hàng trăm ngàn sản phẩm xuất đi mỗi năm, thu về nguồn lợi kinh tế khá lớn. Đó là sự đảm bảo cho tương lai khi người dân đã có thể sống được với nghề truyền thống của quê hương mình.
Và niềm hi vọng đã được nhen nhóm - từ những người giữ lửa. Các nghề thủ công truyền thống đặc sắc ở Tt Huế sẽ không còn nỗi lo bị mai một dần.
Đăng Kỳ ( Theo TRT ) |
