Điều ngẫu nhiên là trong các loài rau thuộc họ cải như cải xoong, củ cải, mầm bông cải xanh hay khổ qua… đều rất giàu glucosinolate - một nhóm các hợp chất có chứa thioure - khiến cho việc ăn rau xanh trở nên rất “khó chịu” với không ít người. Do đó, nhiều nhà khoa học cho rằng trong bản thân một số loại rau quả ăn được cũng phát triển một mối quan hệ tiến hóa với con người và vị đắng của một số loại rau cũng tạo thành một phương thức tự vệ đặc biệt.
Tuy nhiên, nếu vượt qua được cảm giác khó chịu ban đầu, người ta lại khám phá ra được cả một “kho thuốc” phía sau vị đắng đó. Sau đây là một số loại rau củ có mang vị đắng mà nên thuốc:
Mầm bông cải xanh
Bông cải xanh có vị ngọt và mát. Thông thường, người ta chỉ chú ý đến phần bông và dễ dàng bỏ qua phần mầm, vốn có vị đăng đắng. Tuy nhiên, phần mầm bông cải xanh có vị đắng ấy lại chứa nhiều chất sulforaphane có thể giúp ngăn ngừa bệnh viêm loét dạ dày và thậm chí cả ung thư dạ dày. Đây là một chất hóa sinh tự nhiên giúp kích hoạt quá trình sản xuất các enzyme trong đường ruột, kháng lại các triệu chứng viêm loét, các gốc oxygen và các chất làm tổn hại các AND và đặc biệt là kháng khuẩn helicobacter pylori - tác nhân gây ung thư mà hiện có khoảng ba tỉ người (chiếm gần một nửa dân số thế giới) đang bị ảnh hưởng.
Khổ qua
Trong các loại rau củ vị đắng, khổ qua (mướp đắng) là loại trái thuốc đặc biệt bậc nhất, từng được chọn là một trong sáu loại cây thuốc thiên nhiên có dược tính trị bệnh cao, được in thành bộ tem do Liên Hiệp Quốc phát hành vào năm 1980. Khổ qua chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng căn bản như nước, đạm, carbohydrat, béo, sinh tố và một số khoáng chất với tỷ lệ khác nhau, có khả năng làm hạ đường huyết, hạ huyết áp, chữa ho, giảm đau nhức, sát trùng ngoài da, trừ rôm sảy ở trẻ em.
Ngoài việc chế biến thức ăn, khổ qua còn có thể làm trà, giúp ngủ ngon, đại tiện dễ dàng, mát gan, bổ mật, giải nhiệt, giải độc trong cơ thể và khi dùng thường xuyên sẽ ngừa được các biến chứng của bệnh tiểu đường, sỏi thận, mật…
Rau đắng
Rau đắng là loại rau “nặng tình” với ẩm thực Nam bộ, từng đi vào nhiều bài hát quê hương. Rau đắng nấu canh, ăn lẩu hay chấm mắm kho là những món ăn dân dã ngon lành của người miệt vườn Nam bộ, dù vị đắng của loại rau này cũng không kém khổ qua. Trong y học, loại rau vị đắng này được dùng làm thuốc lợi tiểu, bổ thận, giúp ăn ngon. Rau đắng tươi giã nhỏ, vắt lấy nước uống và dùng bã đắp vào vết rắn cắn, mụn nhọt có thể giúp giảm đau và trị thương rất công hiệu.
Rau má
Ngày xưa, rau má được coi là “nhân sâm” của người nghèo vì quen thuộc, dễ kiếm và dễ dùng. Trong y học, rau má là một vị thuốc cổ truyền có vị đắng nhẹ, có tính giải nhiệt và giải độc thực phẩm cao, ngoài ra còn có thể dùng để chữa bệnh xuất huyết như chảy máu chân răng, chảy máu cam, tiêu tiểu ra máu, kiết lỵ và bệnh băng huyết ở phụ nữ, thậm chí trị được cả bệnh vảy nến.
Một nghiên cứu mới đây tại Ấn Độ cũng cho rằng nước rau má không những nâng cao được khả năng trí tuệ của trẻ em có chỉ số thông minh IQ thấp, mà còn làm người cao tuổi giảm bớt chứng hay quên và tăng cường thị lực. Tuy nhiên, vì có đặc tính mát nên loại rau này “chống chỉ định” đối với một số người có tì vị hư hàn hay đang bệnh tiêu chảy.
Cải xanh
Loại rau này có thể đại diện cho vị đắng của thực vật họ cải nói chung bởi vị nhân nhẫn, the the rất đặc trưng. Thành phần chính của cải xanh có nhiều anbumin, cacbuahydrat, caroten, vitamin B2, C, axit nicotic. Loại rau quen thuộc trong bữa cơm của người Việt Nam này còn có tác dụng thông phổi, hạ đờm hay trị bụng đầy khó chịu.
Khi bị ho phong hàn, nhiều đờm, dùng thân lá cải xanh xắt nhỏ nấu cháo ăn rất tốt. Cũng có thể dùng nước nấu từ lá cải xanh rửa để trị mẩn ngứa. Cải xanh còn là loại rau giúp lợi tiểu.
Củ cải
Củ cải khi nấu chín tuy có vị ngọt, nhưng củ tươi lại mang vị cay và hơi đắng. Củ cải có chứa nhiều acid nicotic, đường dễ hấp thụ (glucose, fructose) và những chất khoáng cần cho cơ thể như canxi, photpho, sắt, mangan, bromine, các vitamin nhóm B, vitamin C cùng nhiều loại axit amin khác. Đây là loại thực phẩm có khá nhiều công dụng, trong đó nổi bật nhất là chữa các bệnh ở bộ máy hô hấp (ho, hen, đàm, suyễn, tức ngực, khản tiếng, mất tiếng, ho ra máu, lao) và bệnh ở bộ máy tiêu hóa (đau vùng thượng vị, ợ chua, nôn, ăn không tiêu, chướng bụng, táo bón, trĩ).
Gần đây, nhiều nghiên cứu còn cho thấy trong củ cải có chất lignin, có thể nâng cao sức hoạt động của tế bào cơ thể, tăng cường chống khuẩn, chống ung thư nhờ giải trừ được độc tố gây ung thư trong thức ăn. Ngoài ra, củ cải còn có công dụng đặc biệt là giải độc tố khi bị ngộ độc khí than, gas, ngộ độc rượu, cà, hàn the và cả nhân sâm.
Rau củ có vị đắng mang lại nhiều lợi ích đặc biệt. Tuy nhiên, một số chất hóa học đằng sau vị đắng cũng ngăn không cho iốt hoạt động tích cực trong cơ thể, nên những người sống tại các khu vực có mức độ iốt thấp thì cơ thể cũng có khả năng xuất hiện phản ứng tự vệ nên không thích rau vị đắng. Thế mới thấy cơ chế tự vệ ở cả rau và người đều thật thú vị!
Theo HẢI YẾN
Doanh nhân Sài Gòn Cuối tuần |
